Aandachtspunten door de jaren heen

Het industrieel erfgoed dat Amersfoort nog rijk is dient zoveel mogelijk behouden te blijven. De sloop van vele objecten, gebouwen en complexen gedurende de laatste jaren, zoals de sloop van de silo’s van de COVA aan de Eem (2000), de portierswoning van de wagenwerkplaats (2003) en het Spijkertje (2006) geeft aan dat er meer aandacht uit moet gaan naar het behoud van industrieel erfgoed. Hieronder een overzicht van objecten waar Siesta zich hard voormaakt.

De Kuiperij
Siesta (Stichting Industrieel Erfgoed in de Stad Amersfoort) heeft zich hardgemaakt voor het behoud van de Kuiperij aan de Hellestraat. Joke Sickman, de drijvende kracht achter Siesta: ,,De kuiperij is het laatste restje van de kleinschalige nijverheid in dat deel van de stad. Het staat tegenwoordig natuurlijk op peperdure grond.’’ De Kuiperij aan de Hellestraat is gekocht door Gijsbert van Hoogevest van Architectenbureau Van Hoogevest aan de Westsingel in Amersfoort. Het pand is gerestaureerd. Hij heeft de Kuiperij een hedendaagse museale functie geven en toegankelijk gemaakt voor bezoekers. Ook wordt gedacht aan educatieve mogelijkheden voor scholen.

De Wagenwerkplaats
Een van de eerste aandachtspunten van Siesta was de voormalige wagenwerkplaats aan de Soesterweg. Voorzitter Joke Sickmann was op het moment dat Siesta werd opgericht al enige tijd actief in de werkgroep De Schone Slaapster, die later zou worden omgedoopt tot Werkgroep Wagenwerkplaats.
Een van de eerste acties van de Werkgroep Wagenwerkplaats was het indienen van een subsidieaanvraag bij het projectbureau Belvedere. Alhoewel deze aanvraag uiteindelijk werd afgewezen, zegde de gemeente wel geld toe voor het project. Verder deden studenten van Hogeschool Saxion in 2003 voorstellen voor een mogelijke invulling van het gebied. USINE inventariseerde op verzoek van de gemeente het gebied. Naar aanleiding van deze inventarisatie werd begin 2004 door Siesta een aanvraag ingediend voor plaatsing op de Rijksmonumentenlijst. Sinds juli 2007 zijn de meeste gebouwen en de rolbanen op de Wagenwerkplaats Rijksmonument.

Inmiddels ligt er een Masterplan Wagenwerkplaats. In dit Masterplan is het gebied van de Wagenwerkplaats opgedeeld in drie gebieden, t.w. West, Midden en Oost. Het definitieve Masterplan van oktober 2019 gaat over de invulling van de gebieden West en Midden. Voor de invulling van gebied Oost – het gebied tussen Mondriaanplein en de Hoofdwerkplaats – wordt een nieuw Masterplan geschreven.

Rohm and Haas
Het bedrijf Rohm and Haas bleek in juni 2003 een sloopvergunning te hebben aangevraagd. In 2003 deed Siesta aanvragen voor plaatsing van de panden aan de Kleine Koppel op zowel de rijks- als de gemeentelijke monumentenlijst. Het betreft immers een van de laatste industriële complexen van Amersfoort. Alhoewel de Rijksdienst voor de Monumentenzorg het verzoek tot plaatsing afwees, werd de sloop na een juridische procedure voorkomen en werd het complex door de gemeente aangekocht.
Sinds 7 augustus 2008 staat dit monument op de gemeentelijke Monumentenlijst

Pakhuis Spijker
Volgens eigenaar Krijco was sloop van het negentiende-eeuwse pakhuis Spijker aan de Grote Koppel de enige optie. De VVD-fractie drong aan op een onderzoek naar de technische staat van het pand. Hangende dit onderzoek besloot de wethouder echter toch tot sloop over te gaan, omdat de situatie zijns inziens te gevaarlijk bleek te zijn. Protesten van de kant van Siesta mochten niet baten.

De contour van het voormalig ’Spijker’ is na de bouw van het Gildekwartier ter herinnering in de bestrating opgenomen. De grond waar het ‘Spijker’ stond is in handen van projectontwikkelaar Schipper Bosch. Sinds 2018 liggen er plannen tot wederopbouw, een pakhuis met terras aan het water.

Warner Jenkinson
In mei 2004 diende Siesta een bezwaarschrift in tegen de voorgenomen bouw van een kantoorpand aan de Kleine Koppel, tussen de brandweerkazerne en de fabriek van Warner Jenkinson. De vraag was of het geplande nieuwe, hoge pand wel paste op deze plek. Het bezwaarschrift werd niet gehonoreerd. Evenwel is de plek tot op heden onbebouwd.

Voor het complex van Warner Jenkinson is inmiddels een invulling gevonden. Na het uitschrijven van een prijsvraag, geïnitieerd door de gemeente Amersfoort, heeft in 2018 ZEEP Architecten in opdracht van ROVASE ontwikkelmaatschappij een plan voor genoemd terrein gemaakt. Wanneer het bestemmingsplan voor de Kop van Isselt, deelgebied 1, wordt goedgekeurd kan de bouw voor de nieuwe invulling van dit complex van start gaan. SIESTA spant zich bijzonder in voor behoud van het oudste industriële erfgoed van Amersfoort, de gebouwen van de voormalige luciferfabriek met stenen schoorsteen uit 1881.

Voormalige vleesconservenfabriek Noack’s
Het complex van de voormalige vleesconservenfabriek Noack’s aan de Soesterweg werd in maart 2005 door De Slegte verlaten. De loodsen lijken weinig waardevol. Het kantoorpand aan de Soesterweg is wel de moeite waard. De ontwikkelingen rondom het complex worden door Siesta nauwlettend in de gaten gehouden.

Na een tweetal branden in de verlaten panden en loodsen werd besloten alles wat nog restte radicaal op te ruimen. Zo ging ook het bijzonder kantoorpand roemloos ten onder. In februari 2019 heeft SIESTA met o.a. Max Cramer van Monumentenzorg  een rondgang over het terrein gemaakt. Zodoende hebben we nog twee zaken die aan Noack herinneren voor het nageslacht kunnen behouden, t.w. een latei met het opschrift ‘Noack Hofleverancier’ en de grote toegangspoort met opschrift ‘Noack’. Beiden zullen een nieuwe bestemming krijgen in de nieuwbouwplannen voor woningbouw van het Noack-terrein.

Baanwachterswoningen
Siesta gaf aan zich zorgen te maken over de toekomst van een van de drie baanwachterswoningen langs de zogeheten Ponlijn, Leusderweg 26 (baanvak 49), die zou moeten wijken voor een nieuw aan te leggen fietspad. Dit signaal werd door de gemeente opgepikt; de baanwachterswoning blijft vooralsnog staan.

Beter nog, sinds oktober 2016 zijn de drie baanwachtershuisjes langs de Pon-lijn, Leusderweg 26 (baanvak 49), Gerard Doustraat 43 (baanvak 48) en Arnhemseweg 324 (baanvak 47), op de monumentenlijst van de gemeente Amersfoort geplaatst. Zij hebben nu de status van gemeentelijk monument en zijn zodoende beschermd en behouden voor verder verval. Leusderweg 26 en Gerard Doustraat 324 zijn in 2018 door de gemeente verkocht. Leusderweg 26 is verbouwd tot kantoorpand en huisvest sinds oktober 2016 een makelaarskantoor.  Gerard Doustraat 324 is na renovatie en toegevoegde moderne nieuwbouw tot woonhuis verbouwd.

Glas-in-loodraam van de oude koekfabriek van Meursing
Namens Siesta werd er in het najaar van 2005 een brief geschreven waarin aandacht werd gevraagd voor het glas-in-loodraam van de oude koekfabriek van Meursing aan het Smallepad. Dit raam, dat nu in bezit is van museum Flehite, zou teruggeplaatst kunnen worden in de nieuwbouw van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg en de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek die op deze plaats zal verrijzen, hetgeen, zoals het er naar uitziet, ook daadwerkelijk zal gaan gebeuren.

In 2009 is het raam in een binnenwand van de kantine van RCE teruggeplaatst. Bij de herplaatsing is rekening gehouden met de oorspronkelijke locatie, aangezien de kantine zich op het perceel van de vroegere koekjesfabriek bevindt.

De schoorsteen van het St. Elisabethziekenhuis
Siesta heeft zowel bij het bestuur van het Meander Medisch Centrum, als bij de gemeente aandacht gevraagd voor de schoorsteen van het St. Elisabethziekenhuis aan de Heiligenbergerweg. Deze bijzondere schoorsteen, een van de laatst-gemetselde schoorstenen van Nederland (met gele stenen!), zou volgens Siesta geïntegreerd kunnen worden in de nieuwe woningbouwplannen voor dit gebied.

Sinds 2015 zijn schoorsteen en ketelhuis in het bezit van de gemeente Amersfoort. Stichting Elisabeth Groen (SEG) heeft het in beheer, tot er een koper is gevonden. Het St. Elisabethziekenhuis is sinds november 2019 volledig gesloopt. Voor de herbestemming van het ketelhuis werden in juli 2019 voor de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) verbouwplannen gepresenteerd. De schoorsteen werd in deze plannen niet meegenomen. Deze doet nu alleen dienst als huisvesting voor vleermuizen en is drager van antennes voor telecommunicatie.

Fläktgebouw
‘Als icoon van de kantoorcultuur staat het Fläktgebouw op bedrijventerrein de Isselt gemeentelijk monument te wezen. En dat is het dan ook. Achttien jaar staat het pand leeg. Totaal verloederd. Wie ziet er nog toekomst in?’ De eigenaar van het bijzondere gebouw is op zoek naar een goede herbestemming, zodat Fläkt een nieuwe toekomst kan krijgen. Siesta is uiteraard erg blij met deze ontwikkelingen.